Jawel: de eerste crisis-film door Marjon Bolwijn
Een van de elf Nederlandse films op het IFFR is Win/Win, de eerste speelfilm van Jaap van Heusden (1979) en ook de eerste Nederlandse film over de kredietcrisis. Van Heusden wist een sterrencast te strikken voor, wat hij noemt, ‘de innerlijke reis’ van een succesvolle handelaar in de harde wereld van de aandelen.
Het idee voor Win/Win was er al voordat de financiële crisis in de herfst van 2008 in volle hevigheid losbarstte. Van Heusden wilde een film maken over een jonge, slimme aandelenhandelaar die maar blijft winnen in een tijd waarin investeringsbanken verlies op verlies stapelen. ‘Dat leek mij een sprookjesachtig gegeven in het bloedbad van de crisis. Maar tijdens de research bleek het geen sprookje te zijn.’
Om inzicht te krijgen in de wereld die hij in beeld wilde brengen, voerde Van Heusden uitvoerige gesprekken met snelle jongens in blauwe pakken uit de dealingrooms van de grote banken in Amsterdam en Londen. De contacten kwamen via via tot stand: ‘Het is makkelijker om in contact te komen met delinquenten in een jeugdgevangenis dan met aandelenhandelaren.’ De handelaren hielpen hem in zijn beste pak de dealingroom binnen, zogenaamd als hun ‘trading friend’.
De aanvragen voor financiering waren de deur uit, toen in september 2008 de Amerikaanse investeringsbank Lehman Brothers failliet ging. Voor Van Heusden een geschenk uit de hemel: er was plotseling gretigheid alom om ‘iets’ te doen met de kredietcrisis. De NPS en IJswater financierden de film, die dit jaar zal worden uitgezonden.
De casting viel ook al niet tegen. Grote namen, onder wie Halina Reijn, Hans Kesting en Leon Voorberg van Toneelgroep Amsterdam, waren enthousiast over het script. De Vlaamse acteur Oscar van Rompay (1983) van NT Gent speelt de hoofdrol: de 24-jarige trader Ivan die bij de investeringsbank Cahen en Greeson miljoenen euro’s binnensleept. Van de ene op de andere dag, vanaf zijn ontdekking door een hoger geplaatste collega op het herentoilet, zit hij tot over zijn oren in de snelle, veeleisende machowereld van grootverdienende, egocentrische, vaak piepjonge aandelenhandelaars. De kijker ziet een slimme en ongecompliceerde jongen langzaam veranderen in een gestresste man in verwarring.
Jaap van Heusden is onder de indruk van de persoonlijkheid en het acteertalent van Oscar van Rompay. ‘Bij de casting voor de hoofdrol had ik al heel wat binken voorbij zien komen, toen Oscar binnenstapte. Zijn aantrekkelijkheid zit in zijn charisma. Het was meteen duidelijk dat hij het moest worden. Alleen al zijn motoriek, hoe hij zijn handen en vingers beweegt; precies zoals ik voor ogen had. Ik wilde een hoofdpersoon die zich beweegt alsof hij loopt op de klanken van jazzmuziek. En dat doet Oscar.’
Hoe vereerd hij ook was dat niet de minste acteurs tekenden voor zijn film, het maakte de regie op de set wel spannend voor hem als ‘broekie’ van 30 jaar. ‘Als zulke kanonnen maar niet over mij heen walsen, dacht ik. Halina Reijn bleef maar zeggen dat ze een marionet was, maar intussen maakte ze wel duidelijk waarom ze een bepaalde monoloog niet passend vond. Dan dacht ik er thuis nog eens goed over na en kwam ik tot de conclusie: het klopt wat ze zegt. Een goede acteur wil zijn karakter zo zuiver mogelijk krijgen. Dat werkt alleen maar in het voordeel van mijn film.’
(uit Volkskrant 21 januari 2010)